Η Εράτυρα είναι χτισμένη στους πρόποδες του όρους Σινιάτσικο, στην οδό μεταξύ Κοζάνης και Σιάτιστας. Ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα από πρόσφυγες από την δυτική Μακεδονία για λόγους παρόμοιους με αυτούς που υπήρξαν αιτία της ίδρυσης της Σιάτιστας.
Στην αρχή του 19ου αιώνα ήταν κάτω από τον άμεσο έλεγχο του Αλή Πασά. Τότε ονομαζόταν Σελίτσα. Οι κάτοικοί της κέρδιζαν το ψωμί τους από την γεωργία, κτηνοτροφία, κατεργασία δερμάτων, καλλιέργεια αμπελιών και το εμπόριο με την Κωνσταντινούπολη, τα βόρεια Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη. Ο συσσωρευόμενος πλούτος και τα ταξίδια συνετέλεσαν στην άνοδο του πολιτιστικού επιπέδου, την ίδρυση των πρώτων Σχολείων στην περιοχή και την ανέγερση Εκκλησιών και πολύ καλοσχεδιασμένων Αρχοντικών, μερικά από τα οποία υπάρχουν ακόμα και είναι αντικείμενα του θαυμασμού μας.
Υπάρχουν 23 Βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί ναοί και μονές στην Εράτυρα, τα πάντα σε πολύ καλή κατάσταση. Ο καλλιτεχνικός πλούτος σε μορφή τοιχογραφιών και Βυζαντινών εικόνων είναι προσβάσιμος από όποιον επιθυμεί να τον θαυμάσει, ή απλά να προσκυνήσει.