Αίγυπτος, Δυτική Έρημος, Όαση Μπαχαρίγια: Ναός του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ο Ναός του Μεγ. Αλεξάνδρου είνα ο μόνος γνωστός ναός που χτίστηκε με εντολή του Μακεδόνα στρατηλάτη στην Αίγυπτο. Χτίστηκε όσο ο Αλέξανδρος ήταν ζωντανός και ήταν αφιερωμένος στον Άμμωνα και τον Χόρους.

Ο Ναός του Μεγ. Αλεξάνδρου, στην Δυτ. Έρημο (touregypt.com)

Ο Ναός του Μεγ. Αλεξάνδρου είνα ο μόνος γνωστός ναός που χτίστηκε με εντολή του Μακεδόνα στρατηλάτη στην Αίγυπτο. Χτίστηκε όσο ο Αλέξανδρος ήταν ζωντανός και ήταν αφιερωμένος στον Άμμονα και τον Χόρους.

Ο τάφος ανακαλύφθηκε συμπτωματικά από τον Ahmed Fakhry το 1938, κοντά στην άγνωστη τότε Κοιλάδα με τις Χρυσές Μούμιες. Θεώρησε ότι είχε βρει έναν Ναό του Νέου Βασιλείου και έφυγε, για να επιστρέψει 4 χρόνια αργότερα κατάλληλα εξοπλισμένος για την ανασκαφή. Τότε ήταν που ανακάλυψε πως αυτό που είχε βρει ήταν ο μοναδικός γνωστός ναός του Μεγ. Αλεξάνδρου στην Αίγυπτο αφού βρήκε επιγραφές με το όνομά του.

Ο Ναός ανασκάφτηκε πάλι το 1993-94 από τον Ζαχί Χαβάς, σήμερα πρόεδρο του Ανώτατου Αιγυπτιακού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Τότε ανασκάφτηκαν και αρκετοί θάλαμοι που είχαν μείνει κλειστοί. Οι ανασκαφές συνεχίζονται μέχρι σήμερα, αν και ο χώρος είναι επισκέψιμος.
Ο ίδιος ο ναός είναι από τους πιο μεγάλους που υπάρχουν, σίγουρα α μεγαλύτερος στην Όαση Μπαχαρίγια. Έχει τουλάχιστον 45 θαλάμους, κτισμένους από πλίνθες και με περίφραξη από ψαμμίτη. Βρίσκεται λιγότερο από 300 μέτρα από την Κοιλάδα με τις Χρυσές Μούμιες και θεωρείται πως η Νεκρόπολη τοποθετήθηκε επίτηδες κοντά στον Ναό. Η είσοδος του ναού ήταν στα νότια, όπου υπήρχε μία πύλη.  Έξω από τον Ναό ανακαλύφθηκε ένας βωμός από κόκκινο γρανίτη. Μια και είναι γνωστό πως δεν υπάρχει κόκκινος γρανίτης πουθενά στην Δυτική Έρημο, τα υλικά πρέπει να μεταφέρθηκαν εδώ από πολύ μακριά, ίσως με γαϊδούρια.
Αμέσως μετά την είσοδο του Ναού υπάρχει μία σκηνή όπου φαίνεται, δυστυχώς, μόνο το κάτω μισό δύο μορφών να στέκονται αντικρυστά. Είναι πιθανό η μία από τις δύο μορφές να ανήκει στον Αλέξανδρο, ντυμένο με παραδοσιακή ενδυμασία φαρώ, που κάνει προσφορές σε κάποια κύρια αιγυπτιακή θεότητα. Εδώ δεν είναι βέβαιη η παρουσία του Αλέξανδρου, αλλά, όταν καθαρίστηκαν τα μπάζα που κάλυπταν τον βόρειο τοίχο του δεύτερου δωματίου, οι ανασκαφείς βρέθηκαν μπροστά σε μία παράσταση του ίδιου του Αλέξανδρου. Το ανάγλυφο, που διατηρεί σε ένα βαθμό τα αρχικά χρώματα, εικονίζει τον Αλέξανδρο τη στιγμή που προσφέρει δύο δοχεία (ίσως με κρασί της Μπαχαρίγια) στους θεούς Χόρο και Ίσιδα. Και οι δύο θεοί κρατούν σκήπτρα στο ένα τους χέρι και τον αιγυπτιακό σταυρό (Σύμβολο της Ζωής) στο άλλο. Στο βάθος, στέκεται ένας ιερέας ενδεδυμένος μακρύ φόρεμα, που κρατά λιβάνι και ένα άγνωστο εργαλείο, και δίπλα του υπάρχει ένα μικρό τραπέζι αναθημάτων που επάνω του έχει άρτο, κρέας, αγγούρια, ρόδια και άλλα φρούτα, μαζί με δοχεία για αλοιφές.

Σε άλλο ανάγλυφο ο Αλέξανδρος προσφέρει λιβάνι στον θεό Άμμονα που ακολουθείται από διάφορες θεές, η μία από τις οποίες είναι η Μουτ, η συνοδός του Άμμονα. Σε αυτή τη σκηνή ο διοικητής και ο αρχιερέας της όασης στέκονται πίσω από τον Φαραώ και προσφέρουν λιβάνι. Στο ανάγλυφο μόλις διακρίνεται και ένα τραπέζι αφιερωμάτων, γεμάτο με άρτο, κρέας, λαχανικά, κρασί και άνθη.

Γύρω από το σύμπλεγμα του Ναού υπήρχαν βοηθητικοί αποθηκευτικοί χώροι και σπίτια που, προφανώς, χρησιμοποιούνταν από τους φύλακες και τους ιερείς. Στην ανατολική πλευρά του Ναού υπάρχει κτίριο που χρησιμοποιούνταν πιθανώς για διοικητήριο. Μόνο δύο από τους θαλάμους ήταν στεγασμένοι με μεγάλες πλάκες από ασβεστόλιθο, αρχικά με σκαλισμένες ελληνικές επιγραφές, τώρα χαμένες.

Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα ευρήματα υπήξε ένα χάλκινο άγαλμα βασιλικής γυναικείας μορφής που ο ανασκαφέας θεωρεί πως εικονίζει την σύζυγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ένα μικρό άγαλμα ενός ιερέα του θεού Ρε βρέθηκε επίσης σε ένα διάδρομο. Όμως και άλλα μικρά ευρήματα αποκαλύφθηκαν μέσα και γύρω από τον Ναό: Ελληνικά, ρωμαϊκά και κοπτικά σύνολα πήλινων θραυσμάτων, διακοσμημένα αγγεία, θραύσματα μπρούτζινων αγαλμάτων, ελληνικά φυλαχτά, και νομίσματα από τον 5ο και τον 6ο μεταχριστιανικούς αιώνες. Μερικά από τα αγγεία που βρέθηκαν έχουν ορθογώνια σχήματα κι ανθρώπινες μορφές και θεωρούνται προέλευσης Ασιατικής σημιτικής, ενώ άλλα θραύσματα και λύχνοι είναι από την Κοπτική περίοδο ή και αργότερα. Αυτές οι ανακαλύψεις έχουν οδηγήσει τους αιγυπτιολόγους στο συμπέρασμα πως οι Χριστιανοί πρέπει να κατοίκησαν τον Ναό μέχρι περίπου τον 12ο αιώνα, ενώ μερικοί θάλαμοι πρέπει να χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες μέχρι τα μέσα του Μεσαίωνα.