Τυνησία: Διεθνές Φεστιβάλ των Βερβερίνων της Ερήμου

Αν πιστέψουμε αυτό που βλέπουν τα μάτια μας, τότε πετάμε στο διάστημα, ακολουθώντας αθόρυβα μια μαύρη κορδέλλα υπερυψωμένου αυτοκινητόδρομου με τους ουρανούς να μας περιτριγυρίζουν. Στην πραγματικότητα διασχίζουμε τη περιοχή Chott el Djerid της νότιας Τυνησίας, τη πασίγνωστη από τους μύθους λίμνη Τρίτωνα, τόπο για τους πιο θεαματικούς αντικατοπτρισμούς που μπορείτε να φανταστείτε. Κατευθυνόμαστε προς τη Ντουζ, μιαν όαση στην άκρη της Σαχάρας.

Οι κάτοικοι αυτής της όασης είναι περίπου 12000, τα φοινικόδεντρα όμως είναι περίπου 25 φορές περισσότερα, έτσι, αυτή η όαση γίνεται η πιο μεγάλη της Τυνησίας. Κάθε φθινόπωρο, για τέσσερις μέρες, ο πληθυσμός της μικρής πόλης διογκώνεται: είναι κατά το τετραήμερο Διεθνές Φεστιβάλ της Σαχάρας, μια θεαματική γιορτή των Καλών Τεχνών και των Παραδόσεων των κατοίκων της Ερήμου. Εδώ συγκεντρώνονται οι Βερβερίνοι κάτοικοι της ερήμου, καλλιτέχνες και κοινό, από όλη τη Βόρεια Αφρική.

Φτάσαμε την πρώτη ημέρα του εορτασμού με νοικιασμένο ταξί από την Τύνιδα. Οι περιστασιακοί συνταξιδιώτες μας ήσαν όλοι πρωτάρηδες της ερήμου, έτσι δεν μπόρεσαν να μας προϊδεάσουν. Η κατάσταση στο σταθμό ενοικιαζομένων αυτοκινήτων, όπου αποβιβαστήκαμε, ήταν χαοτική, έτσι η πρώτη εντύπωση ήταν άσχημη... όταν όμως , μετά από λίγο, βρεθήκαμε στο Ντουζ, συμπαρασυρθήκαμε από την ποίηση των εικόνων: μελαψοί άντρες με λευκή μακριά ενδυμασία που ανεμίζει να χάνονται μέσα σ’ ένα σύννεφο άμμου και σκόνης, και με τις μπλε πόρτες να προσπαθούν, μόνες αυτές, να προσθέσουν μικρές πινελιές χρώματος στα βλοσυρά σπίτια από τούβλο και πλίνθες.

Την πρώτη ημέρα, και για τις τρεις επόμενες, γλυστρούσαμε πρωί-πρωί μέσα στις δροσερές σκιές του φοινικώνα και φτάναμε στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, εκεί που η έρημος ακουμπούσε στην πόλη. Εδώ, στην άκρη της Σαχάρας, επισκεπτόμαστε τις καπνισμένες σκηνές των Βερβερίνων γυναικών. Πρόσωπα στολισμένα με τατουάζ επέβλεπαν τις αναμένες φωτιές και έψηναν συνεχώς κάτι γεμιστά ψωμάκια που τα πουλούσαν λέγοντας πως είναι Βερβερίνικη πίτσα και που κι εμείς, αφού τα δοκιμάσαμε, είπαμε πως είναι ό,τι καλύτερο μπορούσαμε να περιμένουμε για φαγητό!

Είπαμε πρωί-πρωί; Έτσι νομίζαμε, αλλά, όσο νωρίς και να φτάναμε, δεν ήταν αρκετά νωρίς για να βρούμε θέση προστατευμένη από τον ήλιο! Αναγκαστήκαμε να αγοράσουμε ειδικές μακριές εσάρπες, προστατευτικές από τη ζέστη, και καταπιαστήκαμε να μάθουμε την τέχνη να φτιάχνουμε με αυτές καλύματα κεφαλής που έμοιαζαν με ...αντίσκηνα! Και πάνω που τα είχαμε καταφέρει, στεκόμαστε σαν χαζοί και θαυμάζαμε τους Τυνήσιους να κυκλοφορούν άνετα, ντυμένοι τις μαύρες σινιέ στολές για σκι, που, κατά περίεργο για μας τρόπο, αφού ήταν πολύ μονωτικές, τους κρατούσαν δροσερούς! Αυτό που κρατούσε ψηλά το ηθικό μας ήταν πως κανείς δεν περιγελούσε το χάλι μας και πως εδώ θα βλέπαμε να υλοποιούνται, μπροστά στα μάτια μας, όλες οι φαντασιώσεις μας για τη Σαχάρα, γεννημένες στη φαντασία μας από ήρωες των παιδικών μας χρόνων, τον Σεν Εξυπερί, τον Λόρενς της Αραβίας, τη Βασίλισσα του Σαβά, τον Σαλαντίν...

Οι θεατές ξέσπασαν σε κάθε είδους εκδηλώσεις καθώς οι καλλιτέχνες, με ζωηρόχρωμα κουστούμια, έκαναν μια τεράστια σειρά πάνω στην άμμο για να παρουσιαστούν, ένας προς έναν, στο χώρο σε σχήμα μισοφέγγαρου που είχαν δημιουργήσει οι σκηνές των νομάδων. Και τί δεν είδαν τα μάτια μας! Τέσσερα απογεύματα μαγευτικά υποβλητικής μουσικής, κατορθώματα θάρρους και επιδεξιότητας, με κορυφαίο έναν καλλιτέχνη που πέτυχε να χορεύει έναν προκλητικό ‘χορό της κοιλιάς’, ενώ συγχρόνως τα κατάφερνε να ισορροπεί επτά μεγάλα πήλινα κανάτια ανεβαίνοντας σε μία ψηλή σκάλα!

Το θορυβώδες πλήθος υποχρεώθηκε σε νεκρική σιγή όταν έφθασαν τα κορίτσια του ‘χορού των μαλλιών’. Χείμαρροι μαλλιών έπεφταν και ξανάπεφταν, στο ρυθμό της μουσικής των κρουστών, πάνω στην άμμο. Καμία προκλητικότητα στις κινήσεις, στην έκφραση του προσώπου ή στο ντύσιμο, ήταν μόνο η επίδειξη αυτού του χείμαρρου των μαλλιών – συμβόλου της θηλυκότητας που έφτανε και περίσσευε για να μαγέψει όλους αυτούς τους ατίθασους άντρες! Σε λίγο, παλληκάρια με λαστιχένια κορμιά και βλέμμα αετίσιο, κάνουν επίδειξη της καταπληκτικής ιππευτικής τους ικανότητας, πραγματοποιώντας πηδήματα από τα πιο καταπληκτικά άτια που είδαμε ποτέ ή ισορροπώντας με το κεφάλι στην πλάτη των ζώων τους ενώ αυτά έτρεχαν σε πλήρη καλπασμό, αφήνοντας τις γυναίκες με ανοιχτό το στόμα! Χειροκροτήματα για τις ιπποδρομίες, τις καμηλομαχίες, το κυνήγι κουνελιών από τα ειδικά σκυλιά της ερήμου, τα περισσότερα όμως ακούστηκαν στην τελετή αναπαράστασης του λαμπρού παραδοσιακού γάμου της Νότιας Τυνησίας! Και διαγωνισμός Ποίησης! Από τις λίγες φορές που νευριάσαμε τόσο πολύ με τον εαυτό μας που δεν μάθαμε Αραβικά!

Ο ήλιος έρριχνε τις τελευταίες του ακτίνες δημιουργώντας τεράστιες σκιές όταν η ομάδα των περισσότερων από 100 καλλιτεχνών έκανε την τελευταία της υπόκλιση της ημέρας. Αντί να επιστρέψουμε στην πόλη, αποφασίσαμε να περιπλανηθούμε λίγο στην μαλακή άμμο που άπλωνε τη κυματιστή της επιφάνεια μέχρι τον ορίζοντα. Περνώντας τα φανταστικά κασμπάχ (οχυρωμένοι πύργοι) σταματήσαμε καθώς ο ήλιος χανόταν πίσω από τις μακρινές θίνες, μην αφήνοντας τίποτα στο κατόπι του εκτός από τις σιλουέτες ενός καραβανιού από καμήλες κόντρα σε ένα κρεμεζί ουρανό.

Το φεστιβάλ γινόταν για καιρό τον Δεκέμβριο-Ιανουάριο, αλλά την τελευταία δεκαετία μεταφέρθηκε τον Νοέμβριο, για να μην συμπίπτει με το Ραμαντάν, τη μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή στην Τυνησία. Διαρκεί 4 ημέρες και γίνεται 8-11 Νοεμβρίου, 2 εβδομάδες πριν το Ραμαντάν.