Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Μια περιεκτική διήγηση της Ναυμαχίας, της πιο σπουδαίας μάχης που έδωσε η Ευρώπη απέναντι στον Ασιατικό Δεσποτισμό, που έγινε στις 29 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ.

Οι Πέρσες είχαν νικήσει τον Λεωνίδα και τους τριακόσιους συμπολεμιστές του στη μάχη των Θερμοπυλών.  Είχαν λαφυραγωγήσει και καταστρέψει το Ιερό στο Σούνιο και μετά την Αθήνα.  Όλοι οι Αρχαϊκοί ναοί πάνω στο βράχο της Ακρόπολης παραδόθηκαν στη φωτιά· το ξύλινο ψευτοτείχος, που είχαν στήσει και υπερασπίζονταν μερικοί πεισματάρηδες γέροι που είχαν εξηγήσει αυτολεξί τον χρησμό της Πυθίας για τα "ξύλινα τείχη" που θα έσωζαν την Αθήνα, έπεσε με ένα φύσημα της κραταιής περσικής στρατιάς.  Σχεδόν το σύνολο του Αθηναϊκού λαού είχε καταφύγει στη Σαλαμίνα, εγκαταλείποντας την πόλη του.  Ο Ξέρξης μπορούσε να ονειρεύεται να γίνει κύριος όλης της Ευρώπης, ό,τι άξιζε απ’ αυτήν, τελοσπάντων, να κατακτηθεί.  Η Ιστορία της Ανθρωπότητας σε κρίσιμη καμπή:  Δεσποτισμός ή Δημοκρατία;  Πολίτες ή υπήκοοι;  Επιστήμες ή σκοταδισμός;  Ανάμεσα στον Ξέρξη και τα όνειρά του στέκονταν οι Ελληνικές πόλεις-κράτη, ενωμένες, για μια φορά, μπροστά στον κοινό κίνδυνο.

Έπλευσε λοιπόν ο Ξέρξης, με όλο του τον στόλο, στον Σαρωνικό.  Σίγουρος για την νίκη του έστησε το θρόνο του πάνω στο όρος Αιγάλεω, ώστε ανεμπόδιστος να μπορεί να παρακολουθήσει το θέαμα και να γιορτάσει την επικράτησή του.  Και μια που του περίσσευαν τα πλοία και οι άνδρες, έστειλε τα μισά στον Ισθμό της Κορίνθου, για να αποκλείσει την υποχώρηση των Αθηναίων και των συμμάχων τους, μετά την αναμενόμενη ήττα τους, από τη στεριά.  Τα άλλα μισά έφτασαν στην Ελευσίνα.  Οι Έλληνες, κάτω από τις διαταγές του Θεμιστοκλή και του Ευρυβιάδη, οδήγησαν τα πολύ λιγότερα πλοία τους στα στενά της Σαλαμίνας, όπου και οργάνωσαν την άμυνά τους.

Ας σημειώσουμε εδώ πως ο Θεμιστοκλής πίστευε πως, ανεξάρτητα από το κόστος του πολέμου σε ανθρώπινες ζωές, ήταν προτιμότερο να πεθάνουν οι Έλληνες πολεμώντας για την ελευθερία τους, παρά να ζήσουν υπόδουλοι στους Βαρβάρους.  Και δεν ήταν μόνο αυτός που το πίστευε!  Κάποτε είχε εκτελέσει απεσταλμένους των Περσών (πράγμα ασυνήθιστο, μια και οι αντιπροσωπείες του εχθρού ήταν γενικά σεβαστές) γιατί είχαν δείξει ανεπίτρεπτο θράσος να μιλήσουν Ελληνικά!  Τα Ελληνικά τα θεωρούσε εργαλείο για να εκφράζονται άνθρωποι ελεύθεροι, όχι να χρησιμοποιούνται για να μεταφέρουν εντολές για υποδούλωση από τους Βαρβάρους!

Για να επιστρέψουμε στη μέρα της μεγάλης ναυμαχίας, οι Έλληνες, αντιμετωπίζοντας περισσότερο από τρεις φορές υπεράριθμο στρατό και στόλο, αλλά αποφασισμένοι να παραμείνουν ελεύθεροι, πολέμησαν από την αυγή μέχρι το δειλινό.  Τα περσικά κωπήλατα πλοία, μεγαλύτερα και πιο γρήγορα από τα Αθηναϊκά, δεν μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την υπεροπλία τους στα ρηχά και στενά περάσματα ανάμεσα στην Αττική και τη Σαλαμίνα!  Ομηρικές μάχες έγιναν σώμα με σώμα πάνω στην Ψυττάλεια και σε όποια παραλία είχαν αποβιβαστεί Πέρσες, ιδίως μετά την καταστροφή των πλοίων τους.  Ήταν τόση η ανδρεία των Ελλήνων που όταν ο Αμυνίας, ο δεύτερος αδελφός του Αισχύλου (ο πρώτος, ο Κυναίγειρος, είχε σκοτωθεί ηρωικά στη Μάχη του Μαραθώνα, λίγο καιρό πριν) έχασε το αριστερό του χέρι από μια περσική τσεκουριά, ζήτησε από τους συμπολεμιστές του να του δέσουν το χέρι για να σταματήσει η αιμορραγία και να του δώσουν κοντό σπαθί για να συνεχίσει να μάχεται, γιατί το μακρύ σπαθί δεν μπορούσε να το χειριστεί χωρίς την ισορροπία που θα του έδινε το κομμένο του χέρι! 

Το τέλος εκείνης της ημέρας βρήκε τον στόλο των Περσών αποδεκατισμένο και τις ακτές γεμάτες, απ’ άκρη σ’ άκρη, με πτώματα και κομμάτια από τα ναυαγισμένα καράβια.  Ό,τι απέμεινε από την ανίκητη στρατιά των Περσών επέστρεψε στην Ασία, χωρίς ποτέ πια να επιχειρήσουν οι Πέρσες να επιστρέψουν στην Ευρώπη.  Το βράδι της ίδιας ημέρας, λένε, γεννήθηκε στη Σαλαμίνα ο τραγικός ποιητής Ευριπίδης.

Αν οι επισκέπτες μας θέλουν να μάθουν περισσότερα για την Ναυμαχία της Σαλαμίνας, η πιο κοντινή στα γεγονότα πηγή είναι ο Ηρόδοτος.  Το Βιβλίο Η’ περιγράφει τον Δεύτερο Περσικό πόλεμο και, ειδικώτερα, τα κεφάλαια 83-96 περιγράφουν τα γεγονότα στη Σαλαμίνα.