Σίφνος: Αξιοθέατα και πολιτισμός

Μοναστήρια - Εκκλησίες

Πολλές από τις εκκλησίες και τα μοναστήρια της Σίφνου έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά μνημεία και έχουν τεράστιο ιστορικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα εξής:

Παναγία η Αγγελόκτιστη στην Καταβατή, Μονοστήρι του προφήτη Ηλία του Ψηλού, Μοναστήρι του Χρυσοστόμου στο Κάτω Πετάλι., Παναγία τα Γουρνιά στο Πάνω Πετάλι, Άγιος Αντύπας στο Πάνω Πετάλι, Άγιος Κωνσταντίνος στον Αρτεμώνα, Παναγία της Άμμου και Παναγία η Κόγχη στον Αρτεμώνα, Παναγία Ελεούσα στο κάστρο, Μοναστήρι Παναγίας Πουλάτης, Παναγία του Βουνού, Μοναστήρι της παναγίας της Χρυσοπηγής.

Στο νησί υπάρχουν συνολικά 227 εκκλησίες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν όλες οι εκκλησίες του Κάστρου, καθώς η εκκλησία της Χρυσοπηγής , Παναγίας Βρύσης , Μονή Πανάγιας Βουνού, Αγγελόκτιστη Καταβατής , Άγιος Σώζων , Παναγιά η Κόχη , Παναγία τα Γουρνιά , Παναγία η Άμμο , Άγιος Γεώργιος Αφέντης , Άγιος Λουκάς , Άγιος Κωνσταντίνος .

Αρχαίοι Πύργοι - Αρχαίες Ακροπόλεις - Παλαιά Ορυχεία

Πενήντα πέντε αρχαίοι πύργοι, βρίσκονται διάσπαρτοι, σε όλο το νησί. Οι αρχαιότεροι, είναι κτισμένοι , τον 6ο π.χ αιώνα και οι τελευταίοι τον 3ο π.χ. αιώνα. Οι περισσότεροι μόλις διακρίνονται. Σε καλή κατάσταση και προσιτός είναι, ο Άσπρος Πύργος παραπλεύρως του δρόμου προς Πλατύ Γιαλό.

Οι πύργοι κτίσθηκαν μετά την επιδρομή των Σαμίων και σκοπό είχαν να στέλνουν σήματα στις αρχαίες. ακροπόλεις.

Αργότερα το δίκτυο αναπτύχθηκε και τα σύστημα ανταλλαγής σημάτων απλώθηκε σε ολόκληρο το νησί. Η μέθοδος επικοινωνίας όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης , πρέπει να ήταν ο καπνός και η φωτιά.

Μεταγενέστερα οι πύργοι χρησίμευσαν ως προστατευτικά κτίσματα για γυναικόπαιδα με πλήρη αγροτικό εξοπλισμό , στέρνες αποθήκες , ενώ οι πιο εύρωστοι προσπαθούσαν να απωθήσουν τους πειρατές.

Μουσεία 
 
Αρχαιολογικό μουσείο
Στο Κάστρο λειτουργεί Αρχαιολογικό μουσείο με έκθεση συλλογής αρχαϊκών και ελληνιστικών γλυπτών. Αναπαλαιώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και από το 1986 λειτουργεί κανονικά. Συλλογές που περιλαμβάνει:
Γλυπτά (επιτύμβια, αγάλματα, αρχιτεκτονικά μέλη κ.λ.π.) από την αρχαϊκή μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή (6ος αιώνας π.Χ. - 1ος αιώνας π.Χ.).
Κεραμικά από το Κάστρο από τη γεωμετρική μέχρι και την ελληνιστική εποχή ( 8ος αιώνας π.Χ. - 2ος αιώνας π.Χ.).
Νομίσματα Σημαντικότερα εκθέματα:
Ανθεμωτή επίστεψη μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης. 4ος αιώνας π.Χ.
Κεφάλι από μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα. 4ος αι. π.Χ.
Κεφάλι κούρου από μάρμαρο. Μέσα 6ου αι. π.Χ.
Μαρμάρινο ιωνικό κιονόκρανο. 6ος αι. π.Χ.
Μαρμάρινη επιτύμβια στήλη. Ελληνιστικοί χρόνοι.
Τηλέφωνο: 22840-31022 

Μουσείο λαογραφικό και Λαϊκής τέχνης
Στην Απολλωνία (στην κεντρική πλατεία-πλατεία Ηρώων) υπάρχει λαογραφικό μουσείο ιδιοκτησίας του Συνδέσμου Σιφνίων και περιλαμβάνει εκθέματα από την παραδοσιακή ζωή του νησιού όπως αγροτικά εργαλεία, είδη οικιακής χρήσης, τοπικές ενδυμασίες, κλπ. Κυριότερα εκθέματα:
-Συλλογή σπαθιών και τυφεκίων.
-Συλλογή παλαιών ενδυμασιών.
-Ξυλόγλυπτα, μπαούλα.
-Κεντήματα και δαντέλες.
-Είδη οικιακής χρήσεως.(ανάμεσα τους και κουτάλια & μαχαίρια από την Κωνσταντινούπολη). Αγροτικά σκεύη.
-Είδη σκιαδικής, μελισσοκομικής και αγγειοπλαστικών.
-Προτομές σιφνιών προσωπικοτήτων.
-Αρχεία εφημερίδων Σίφνου: «Σίφνος» (η αρχαιότερη εφημερίδα των Κυκλάδων και της Ελλάδος - έτος ίδρυσης:1880) «Σιφναϊκών Νέων» και «Σιφναϊκής Φωνής» (1965-1986)
Τηλέφωνο: 22840-33730

Μουσείο εκκλησιαστικής τέχνης
Βρίσκεται στη Μονή της Βρυσιανής. Στο χώρο του εκτίθενται χειρόγραφα, περγαμηνές με κώδικες, έντυπα παλαιών εκδόσεων, Ευαγγέλιο του 1796, λειψανοθήκες, εξαπτέρυγα, ιερά σκεύη, άμφια, εικόνες, το κεντητό φελόνι της Κασσιανής κ.α Τηλέφωνο: 22840-31937
 
Αρχιτεκτονική
Οι οικισμοί της Σίφνου χαρακτηρίζονται από μια πολυμορφία αφού η ρυμοτομία στην περιοχή του Κάστρου για παράδειγμα είναι τελείως διαφορετική από τις άλλες περιοχές, γιατί έχει καθαρά αμυντικό χαρακτήρα. Ο οικισμός του Κάστρου παρά τα χρόνια που έχουν περάσει διατηρεί ακόμα αναλλοίωτο το μεσαιωνικό χαρακτήρα του με τα στενά σοκάκια γεμάτα από σκαλισμένες μαρμάρινες σαρκοφάγους, τις λόντζιες (πύλες από τις οποίες εισέρχεται κανείς στον οικισμό) και φυσικά τα ερείπια του κάστρου που δέσποζε στην κορυφή του. Τα πιο πολλά σπίτια είναι δίπατα και τρίπατα, διαμπερή, με πλήθος μαρμάρινων επιστηλίων ενσωματωμένων σε αυτά.
Οι περισσότεροι παραδοσιακοί οικισμοί είναι συγκεντρωμένοι στο κεντρικό οροπέδιο του νησιού με αποτέλεσμα να μην διαχωρίζονται τα όρια τους δίνοντας την εντύπωση ενός συνεχόμενου οικισμού χωρίς αρχή και τέλος. Η ύπαρξη ενός παραδοσιακού πεζόδρομου από τον Αρτεμώνα φτάνει έως την Καταβατή αφού περάσει από τους οικισμούς του Άνω Πεταλιού και της Απολλωνίας, ενώ σύνδεση με πλακόστρωτο υπάρχει και με τον Αη Λούκα, τα Εξάμπελα, το Κάτω Πετάλι και το Κάστρο.
Βασικό στοιχείο των οικισμών αυτών είναι η ομοιογενής κυβική αρχιτεκτονική κυκλαδικού ρυθμού και το λευκό χρώμα, τα και χαρακτηριστικά των Κυκλάδων, και η ύπαρξη πολλών κατάλευκων εκκλησιών που είναι ενταγμένες στους οικισμούς και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι τους. Η περιοχή του Αρτεμώνα φημίζεται και για τα αρχοντικά της σπίτια. Σε όλα τα παράλια έχουν αναπτυχθεί οικισμοί παράλληλα με τον αιγιαλό. Τα πρώτα κτίσματα ήταν παλιά αγγειοπλαστεία με καμίνια τα οποία χτίζονταν κοντά στην παραλία προκειμένου να έχουν άμεση πρόσβαση σε καΐκια για να φορτώνουν τα κεραμικά. Πολλά από αυτά λειτουργούν μέχρι και σήμερα. Οι θεμωνιές μαζί με τις περιστεριώνες αποτελούν τα τοπικά αγροτικά σπίτια. Συνήθως είναι μονόχωρα με λίγους βοηθητικούς χώρους, όπως κελάρια για την αποθήκευση προϊόντων, πατητήρι, στάβλο, και πολλές φορές αλώνι.