Ελεύθερο Γαλαξίδι _ Ναυτική και εμπορική ακμή από 1830 ως τις αρχές του 20ου αιώνα

Οι Γαλαξιδιώτες, μετά τον αγώνα, γύρισαν ελεύθεροι στις καμένες και γκρεμισμένες εστίες τους.  Σε έκθεσή του προς τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια στις 19 Ιανουαρίου 1830, ο Έκτακτος Επίτροπος της Επαρχίας Σαλώνων, Κ. Μεταξάς, ανέφερε χαρακτηριστικά τα παρακάτω:

«...η πόλις του Γαλαξειδίου... είναι όλη κατεδαφισμένη... έχει 650 οικογένειες και συμπεριλαμβάνουν 2.815 ψυχές... ναυπηγοί είναι τεσσαράκοντα, κτίσται τριάκοντα... οι Γαλαξειδιώτες είναι όλοι ναύται, μετέρχονται οι ίδιοι με τα πλοία των μικρόν εμπόριον, άλλοι ναύται και άλλοι ως έμποροι... Έχουν 34 πλοία της Αης κλάσεως και 73 της Βας...»

Εργατικοί και δημιουργικοί χτίζουν πάλι την πόλη τους.  Γύρω από τα δύο λιμάνια ετοιμάζουν ναυπηγεία και αρχίζουν πάλι τις ναυτιλιακές και εμπορικές δραστηριότητές τους.
Τη δεκαετία του 1870, την εποχή της μεγάλης ακμής των ιστιοφόρων, το Γαλαξίδι γίνεται το δεύτερο, μετά τη Σύρα, ναυτιλιακό κέντρο της Ελλάδας με 100 ιστιοφόρα Α’ και 250 Β’ κλάσεως.  Κάθε χρόνο ρίχνονται στη θάλασσα 15 με 20 καράβια, τα περισσότερα χτισμένα στο Γαλαξίδι, που διασχίζουν τη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα και φτάνουν να διασχίζουν μέχρι και τον Ατλαντικό.  Η ναυτική πολιτεία αποκτά τη σημερινή οικιστική της μορφή, με περίπου 6000 κατοίκους.
Με την εμφάνιση των ατμόπλοιων το Γαλαξίδι, που δεν συμβιβάστηκε με τη νέα τεχνολογία, οδηγείται με γρήγορο ρυθμό στην παρακμή.

Ατμόπλοια (Φωτογραφία ατμοπλοίων από το Ναυτικό Μουσείο Γαλαξιδιού)
Την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα τελειώνει η εποχή των μεγάλων ιστιοφόρων στο Γαλαξίδι, καθώς έχει έλθει η εποχή του ατμού.  Οι ναυπηγήσεις γίνονται αραιότερες και αρχίζει με γρήγορο ρυθμό η παρακμή.
Πολλοί Γαλαξιδιώτες προσπάθησαν, ήδη από το 1883, να προσαρμοστούν στις καινούργιες απαιτήσεις και αγόρασαν ατμόπλοια.  Όμως, τα οικονομικά μεγέθη, η δυσκολία της αποδοχής του συνεταιρισμού από τον ανεξάρτητο καπετάνιο-ιδιοκτήτη, και οι καινούργιοι εμπορικοί θαλάσσιοι δρόμοι ήταν οι αιτίες που το Γαλαξίδι του 20ου αιώνα έπαψε να έχει παρουσία στην Ελληνική εμπορική ναυτιλία.  Η απασχόληση όμως των Γαλαξιδιωτών σε Ελληνόκτητα πλοία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, και έτσι η ναυτική παράδοση διατηρείται.