 |
|
Πνύκα: Το Βήμα των Ρητόρων
|
Η ανακάλυψη από τον Κυριάκο Πιττάκη, το 1835, του ενεπίγραφου όρου (=λίθου που καθόριζε κάποιο όριο) του 5ου αιώνα π.Χ. ΉΟΡΟΣ ΠΥΚΝΟΣ" οδήγησε στην οριστική ταύτιση των εκτεταμένων διαμορφώσεων στην κορυφή του Λόφου της Πνύκας με το χώρο συγκέντρωσης της Εκκλησίας του Δήμου. Ο Δίας ως προστάτης του πολιτεύματος (Βωμός Αγοραίου Διός) και ως θεραπευτής (Ιερό Διός Υψίστου) δεχόταν τις επικλήσεις των εκκλησιαζόντων, πριν την έναρξη των συνεδριάσεων.
Η Εκκλησία του Δήμου συνερχόταν 10 φορές το χρόνο. Σ' αυτές τις συνεδριάσεις προήδρευε ο επιστάτης των Πρυτάνεων, με τη βοήθεια ενός γραμματέα και ενός κήρυκα, που έκανε τις ανακοινώσεις. Αρχικά, οι ακροατές κάθονταν απευθείας στο βράχο και αργότερα σε ξύλινους πάγκους, ενώ ο ρήτορας εκφωνούσε τους λόγους του από το βήμα. Στην χαμηλότερη βαθμίδα του βήματος κάθονταν οι Πρυτάνεις που επέβλεπαν την τήρηση της τάξης βοηθούμενοι από τοξότες. Από το βήμα της Πνύκας απευθύνθηκαν στον αθηναϊκό λαό επιφανείς πολιτικοί και ρήτορες, όπως ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής, ο Δημοσθένης και ο Αισχίνης.
Ο χώρος με τη μορφή ενός αμφιθεατρικού ημικυκλίου βάθους 70μ. και διαμέτρου 120μ. με ισχυρό αναλημματικό τοίχο, που στήριζε την περιφέρεια του, παρουσιάζει 3 οικοδομικές φάσεις:
Στην φάση Ι, που χρονολογείται στον 6ο αιώνα π.Χ. (500 π.Χ.), στα πρώτα χρόνια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, το κοίλο χωρούσε περίπου 5.000 άτομα. Το βήμα βρισκόταν στα βόρεια του κοίλου και οι ακροατές ήταν στραμμένοι προς την Αγορά, τον Άρειο Πάγο και τα Προπύλαια.
Στην φάση II, που χρονολογείται στον 5ο αι. π.Χ. (γύρω στο 400 π.Χ.), άλλαξε ο προσανατολισμός του κοίλου με την τοποθέτηση του βήματος στα ΝΔ, ενώ κατασκευάστηκε στα βόρειο νέος αναλημματικος τοίχος (1) με δύο κλίμακες πρόσβασης. Η χωρητικότητα του κοίλου αυξήθηκε σε 6.000 άτομα.
Στην φάση III, που χρονολογικά εντάσσεται στο φιλόδοξο οικοδομικό πρόγραμμα του Λυκούργου (περίπου 330-326 π.Χ.), η χωρητικότητα του κοίλου αυξήθηκε σε 13.500 άτομα με την κατασκευή νέου μνημειώδους αναλημματικού τοίχου με κεντρική κλιμακωτή πρόσβαση (2). Απέναντι από την είσοδο το λαξευμένο στον φυσικό βράχο βήμα, "ο Λίθος", είχε 9μ. πρόσοψη και τρεις βαθμίδες (συνολικού ύψους 1.10μ.) (4). Ψηλότερα βρισκόταν το Θεωρείο του προεδρείου, πίσω του ο βωμός του Αγοραίου Διός (9) και το ηλιακό ρολόι του αστρονόμου Μέτωνα (15), ενώ ανατολικά του βήματος, στο διαμορφωμένο με κόγχες μέτωπο του βράχου, το ιερό του Διός Υψίστου (8). Το οικοδομικό πρόγραμμα του Λυκούργου προέβλεπε και την ανέγερση δύο στοών της ανατολικής και δυτικής, των οποίων η κατασκευή δεν ολοκληρώθηκε ποτέ λόγω της διέλευσης του Διατειχίσματος (5,6).
Η Πνύκα στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. εγκαταλείφθηκε, όταν οι συνελεύσεις του Δήμου μεταφέρθηκαν στον πιο οργανωμένο χώρο του Διονυσιακού Θεάτρου. |
