Η Ιστορία της Ναυπάκτου

Το όνομα της Ναυπάκτου προέρχεται από τις λέξεις "ναυς"= πλοίο και "πήγνυμι"= κατασκευάζω, στήνω. Από τις ίδιες ακριβώς λέξεις προέρχεται η λέξη "Ναυπηγός". Ναύπακτος δηλαδή σημαίνει "η πόλη όπου ναυπηγούνται πλοία"

Η Ναύπακτος, κτισμένη σε καίριο επικοινωνιακό κόμβο ανάμεσα στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα, ελέγχει ταυτόχρονα τη δυτική είσοδο στον Κορινθιακό κόλπο.  Η στρατηγική της θέση για την άμυνα της Αιτωλίας και ο ρόλος της ως ενδιάμεσος σταθμός στα ταξίδια των Δυτικοευρωπαίων προς τους Αγίους Τόπους, την ανέδειξαν σε ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά λιμάνια του ελλαδικού χώρου.

Κατά την πρωτοβυζαντινή εποχή οι πληροφορίες για τη Ναύπακτο περιορίζονται κυρίως στο εκκλησιαστικό της status.  Η πρώτη γνωστή αναφορά σε Επίσκοπο Ναυπάκτου σχετίζεται με τον Μαρτύριο, ο οποίος το 343 παίρνει μέρος στη σύνοδο της Σαρδικής / Σόφιας.  Μνεία για το κάστρο της πόλης γίνεται τον 6ο αιώνα, από τον ιστορικό Προκόπιο.

Στη μεσοβυζαντινή εποχή, οι πληροφορίες από τις πηγές για τη Ναύπακτο είναι περισσότερες.  Κατά τους 8ο και 9ο αιώνες θα υποστεί σλαβικές επιδρομές.  Μετά το 899 αποτελεί κύριο τμήμα του Θέματος Νικοπόλεως.  Η Ναύπακτος, στις αρχές του 10 αιώνα, γίνεται πρωτεύουσα του Θέματος και έδρα της Μητρόπολης.  Την ίδια περίοδο χρησιμοποιείται από το βυζαντινό στόλο ως μία από τις σημαντικότερες βάσεις ελλιμενισμού του.  Η πόλη αποτελεί ταυτόχρονα ενδιάμεσο σταθμό στα ταξίδια των διπλωματικών επαφών με τη δύση, ενώ παράλληλα συνδέεται οδικά με την Κωνσταντινούπολη.

Μετά το 1204 η Ναύπακτος περνά στον έλεγχο των Βενετών, στα έγγραφα των οποίων αναφέρεται ως  Nepanto ή Lepanto.  Με τη συνθήκη του 1210 παραχωρείται στον Μιχαήλ Α΄ Άγγελο Δούκα Κομνηνό, τον ιδρυτή του λεγόμενου Δεσποτάτου της Ηπείρου.  Στα 1294, ο Νικηφόρος Α΄ Άγγελος Δούκας Κομνηνός δίνει τη Ναύπακτο ως προίκα στον Φίλιππο Α΄ του Τάραντα, μετά το γάμο με την κόρη του Θάμαρ.  Μετά το 1320, η πόλη βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Ανδεγαβών, ενώ από το 1361 κύριοί της αναδεικνύονται οι Αλβανοί.  Στις τελευταίες δεκαετίες του 14ου αιώνα, Αλβανοί, Ενετοί και Οθωμανοί ερίζουν για την κατοχή της.  Το 1407 η Ναύπακτος γίνεται Ενετική κτήση.  Οι Βενετοί, στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν έναν ασφαλή εμπορικό σταθμό, επισκευάζουν τα βυζαντινά τείχη και οχυρώνουν το λιμάνι.  Η Ναύπακτος απελευθερώνεται το 1829 και ενσωματώνεται στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος.